شرح حدیثی از امام محمد باقر(ع) با توضیحی از رهبر معظم انقلاب اسلامی
به مناسبت شهادت امام محمد باقر (علیه السلام) کلام نور این امام بزرگوار را با تفسیری از رهبر انقلاب بخوانیم و تلاش برای عمل به آن را انجام دهیم.
حرکت شیعیان در مسیر اطاعت و عبودیت الهی
رهبری فرمودند: شعرى که الان برادرمان خواندند، مضمون درستى نیست که ما بگوییم چون شیعه و محب هستیم، اگر گناه هم کردیم، خداى متعال ما را مجازات نمى‌کند؛ نه، این‌طور نیست: «من اطاع اللَّه فهو لنا ولى»؛(1) ولىِ آنها باید خدا را اطاعت کند؛ چون خود این بزرگواران با اطاعت خدا به این مقام و رتبه رسیدند. امتحان اینها، قبل از وجود و آمدنشان به این دنیا صورت گرفته است: «امتحنک اللَّه قبل ان یخلقک فوجدک لمن امتحنک صابرة».(2) دستگاه خدا بى‌حساب و کتاب نیست. در روایتى پیغمبر اکرم به فاطمه‌ى زهرا سلام‌اللَّه‌علیها با این مقام و رتبه فرمود: «یا فاطمه انّنى لن اغنى عنک من اللَّه شیئا»؛(3) یعنى پیش خدا، نسبتِ با من و ارتباطِ با من به درد تو نمى‌خورد. مگر در میان فرزندان پیغمبر و ائمّه کسانى نبودند که با خدا رابطه‌اى نداشتند و نتوانستند از آن گوهر نورانى و ارزش معنوى برخوردار شوند؟ آنچه اولیاى دین را بر قلّه‌ى شرافت بشرى قرار داده، از خود شخص شخیص نبىّ‌اکرم و امیرالمؤمنین و بقیه‌ى این خاندان پاک گرفته - که اینها در عالم وجود نمونه‌هاى بى‌مانندند و شبیه اینها دیگر نیست - تا دیگران، اطاعت و عبودیّت و بندگى آنها براى خداست. لذا وقتى شما مى‌خواهید در تشهّد نمازتان نام پیغمبر خدا را بیاورید و از او تجلیل کنید، مى‌گویید «و اشهد ان محمداً عبده». اوّل عبودیّت را ذکر مى‌کنید، بعد مى‌گویید «و رسوله».(4) عبودیّت بالاتر از رسالت است. اساس و جوهر کار، عبودیّت است. من و شما هم باید از همین جاده برویم. البته این قلّه‌ها خیلى بالاست. اگر چشم ما بتواند این قلّه‌ها را ببیند، خیلى باید خدا را شکرگزار باشیم؛ چه برسد که به آن‌جاها برسیم؛ لیکن باید برویم؛ راه این است. این دامنه‌ها را باید به قدر قدرت و توانمان طى کنیم؛ که اگر این‌طور شد، به قدر ظرفیتمان بهره خواهیم برد.
متن حدیث از امام باقر (علیه السلام) جابر جعفى گفت: امام محمّد باقر علیه السّلام فرمود: اى جابر، آیا کافى است براى کسى که ادّعاى تشیّع دارد، بگوید که دوستدار ما اهل بیت است؟ به خدا سوگند، شیعه ما نیست مگر آن کسى که تقواى خدا را رعایت کند و از او اطاعت نماید. شیعیان ما شناخته نمىشدند، مگر به تواضع، خشوع (فروتنى در عبادت)، اداى امانت، بسیارى ذکر خدا، روزه گرفتن، نماز به پا داشتن، نیکى به والدین و رسیدگى به همسایگانى که فقیر و نیازمندند. همچنین رسیدگى به قرض داران و یتیمان، راستى در گفتار، تلاوت قرآن و بازداشتن زبان، از این که، جز نیکى مردم را نگویند، [نیز] شیعیان ما [همواره] در بین اقوام خویش امین بودند. جابر گفت: اى پسر رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم، ما کسى را با این خصوصیات نمىشناسیم. حضرت، خطاب به او فرمود: اى جابر، افکار و آراى مختلف، تو را [از راه راست] بیرون نبرد. آیا کافى است مردى بگوید: من على علیه السّلام را دوست دارم و از دوستداران او هستم، پس اگر بگوید من رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم را دوست دارم [که بهتر است]- زیرا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم از على علیه السّلام بهتر است- ولى از سیره او پیروى ننماید و به سنّتش عمل نکند، این دوستى براى او هیچ سودى نخواهد داشت. پس تقواى خدا را پیشه نمایید و براى آنچه نزد خداست، عمل کنید، زیرا بین خدا و بین هیچ کس، قرابت و خویشاوندى نیست. محبوبترین بندگان نزد خداوند و گرامىترین آنها در پیشگاه او، با تقواترین و مطیعترین آنهاست. اى جابر، جز با اطاعت و فرمانبردارى از خداى متعال، تقرّب به او حاصل نمىشود. تنها دوستى ما (آل محمّد صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) باعث رهایى از آتش نیست و هیچ یک از شما بر خدا حجّتى ندارد. هر کس مطیع خداست، ولىّ و دوستدار ماست و هر کس نافرمانى خدا را نماید، با ما دشمن است. ولایت ما اهل بیت، جز با عمل [به دستورات الهى] و پرهیز از گناه به دست نمیآید.
لزوم وجود روابط صمیمانه و باصفا ما بین برادران دینی
أَ یَجِی‌ءُ أَحَدُکُمْ إِلَى أَخِیهِ فَیُدْخِلَ یَدَهُ فِی کِیسِهِ فَیَأْخُذَ حَاجَتَهُ فَلَا یَدْفَعَهُ فَقُلْتُ مَا أَعْرِفُ ذَلِکَ فِینَا فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍع فَلَا شَیْ‌ءَ إِذاً قُلْتُ فَالْهَلَاکُ إِذاً فَقَالَ إِنَّ الْقَوْمَ لَمْ یُعْطَوْا أَحْلَامَهُمْ بَعْدُ
ترجمه:
« ابو جعفر باقر (ع) پرسید: برادرى شما تا این حد رسیده است که: یک نفر بیاید و دستش را در کیسه برادر دینى خود بکند و آن چه نیاز دارد برگیرد، و دستش را نگیرند؟ من گفتم: من چنین رسم و آئینى در میان برادران دینى ندیده‌ام. ابو جعفر گفت: پس هنوز به برادرى کامل نرسیده‌اید.من گفتم: پس ما تباه و نابودیم؟ ابو جعفر گفت: مردم هنوز به عقل و بینش کامل دست نیافته‌اند.»فى الکافى، عن الباقر (علیه‌السّلام)؛ «أ یجى‌ء احدکم الى اخیه فیدخل یده فى کیسه فیأخذ حاجته فلا یدفعه». حضرت امام محمد باقر (علیه‌السّلام) از یکى از اصحابشان سؤال میکنند - که این مقدمه دیگر ذکر نشده که آن صحابى که بود و چه سؤال کرده بود و از کجا آمده بود؛ اینها دیگر توى این روایت نیست - که آیا در آنجائى که شما هستید، وضعیت اینجورى است که یکى از شماها بیاید دستش را توى جیب برادر دینى‌اش بکند و هر چه که لازم دارد، از توى جیب او بردارد، او هم ناراحت نشود؟ به این حد رسیده‌اید که جیبتان براى همدیگر رایگان باشد؟
سر برآوردن حیات دوباره‌ى جریان اصیل اسلامى، پیام شهادت امام باقر (علیه‌السّلام)
از لحاظ تاریخى، این روزها روزهاى نشاندار و بزرگى است: شهادت امام باقر (علیه‌السّلام) که یک شهادت داراى پیام بود؛ لذا خود امام باقر وصیت کرد که بعد از او تا ده سال در منا به مناسبت این رحلت، یادبود برپا شود(۱).وَ أَوْصَى أَبُو جَعْفَرٍ ع أَنْ یُنْدَبَ فِی الْمَوَاسِمِ عَشْرَ سِنِینَ
ترجمه: امام باقر علیه السّلام وصیّت فرمود که: تا ده سال (از مال آن حضرت مبلغى قرار دهند) که در موسمهاى حج بجمعى بدهند و ایشان بر آن حضرت نوحه و عزادارىکنند تا ده سال بسر آید.
در میان ائمه‌ى ما این بى‌سابقه است، بى‌نظیر است. یاد امام باقر، یعنى یاد سر برآوردن حیات دوباره‌ى جریان اصیل اسلامى در مقابله‌ى با تحریفها و مسخهائى که انجام گرفته بود.
(۱۳۸۸/۰۹/۰۴)
